Position paper ASV verduurzaming van de scheepvaart

Aan de Commissie Infrastructuur en Waterstaat

Betreffende position paper verduurzaming van de scheepvaart, t.b.v. het rondetafelgesprek op 6 december 2017

Geachte woordvoerder binnenvaart,

Goederenvervoer is van groot belang voor welvaart en welzijn van ons allemaal. We hebben goederen nodig, maar tegelijkertijd zou het vervoer van eindproducten, en haar grond- en hulpstoffen gepleegd dienen te worden op een zo min mogelijk belastende manier voor mens en milieu. Het is dus een maatschappelijk belang dat de diverse vervoersmodi op een juiste en efficiënte manier worden ingezet. Van die vervoersmodi is de binnenvaart de sector waar wij nauw bij betrokken en afhankelijk van zijn en waar u op 6 december over gaat spreken in het kader van “verduurzaming scheepvaart”.

Naar aanleiding van het rondetafelgesprek “Markt en Beprijzing” wat 30 november 2016 plaatsvond, en waar de ASV een van de grondleggers was van het ontstaan van dat gesprek vindt er nu een vervolg plaats specifiek gericht op het onderwerp “verduurzaming van de scheepvaart”.

Omdat de ASV een organisatie is die de belangen van de particuliere schippers in de binnenvaart behartigt, maar daarnaast ook van oudsher zich mede verantwoordelijk voelt voor de rol van de binnenvaart in de maatschappij, zijn wij ervan overtuigd dat “ons” geluid een rol zou moeten spelen in deze discussie. Dus hoewel de ASV niet uitgenodigd is deel te nemen aan het rondetafelgesprek, willen wij, op suggestie van de heer Jetten (de initiatiefnemer van dit rondetafelgesprek), tenminste hierbij onze visie met de commissieleden delen.

Duurzaamheid is een mooi woord: het betekent “zorg”. Zorg voor de omgeving, de maatschappij, en voor de schippers betekent het bovendien ook de zorg om het schip: datgene wat hen veilig en vlot van A naar B brengt.
Dat in dit rondetafelgesprek weer vooral óver de binnenvaart wordt gepraat maar nauwelijks met de particuliere schipper (we zien maar één schipper bij de genodigden staan) baart ons grote zorgen en belast u met het feit dat u op een andere wijze aan de informatie moet komen. Dus gezien de interesse die er alom heerst wat betreft het milieu en de impact van (goederen)vervoer op het milieu in de Tweede Kamer maar ook in een bredere context vinden wij het noodzakelijk dat wij ons steentje bijdragen.
Het zou natuurlijk niet zo moeten zijn dat u, als verantwoordelijke politicus en woordvoerder in dit belangrijke debat zou moeten zeggen: “die argumenten hebben wij nooit gehoord en hebben dat dus ook niet mee kunnen nemen in de keuze die er gemaakt moest worden over het innemen van een positie hieromtrent”.

De Commissie komt 6 december bij elkaar, wij zullen op de tribune het gesprek volgen, waarbij we verwachten dat achtergronden, oorzaak en aanleiding voor dit rondetafelgesprek evenals de uitwerking van de diverse ideeën aan de orde zullen komen.
Om onze ideeën en achtergronden wat dit betreft te verduidelijken stuur ik u, op uitnodiging van de heer Jetten, namens de ASV dit position paper betreffende dit onderwerp toe.

Ik hoop u hiermee u voorlopig voldoende op de hoogte gesteld te hebben,

Met vriendelijke groet,
Namens het bestuur van de ASV,

Sunniva Fluitsma
Woordvoerder ASV

Position paper ASV verduurzaming van de scheepvaart

2011: In het Europese Witboek vervoer staat:

• De Commissie stelt dat het vervoer in de EU niet duurzaam is door de volgende oorzaken:
• De prijzen weerspiegelen de werkelijke kosten niet,
• Ontoereikende ontwikkeling en toepassing van schone technologieën,
• Vervoersdiensten zijn niet doelmatig, en
• Vervoersplanning is onvoldoende afgestemd.

Dit maakt volgens de Commissie een grondige hervorming nodig van het huidige vervoerssysteem in de EU.
De ASV wil bovenstaande, net als tijdens het rondetafelgesprek in november 2016, onder de aandacht brengen van deze commissie want dit is in 2017 nog niets verbeterd. Sterker: daar waar de binnenvaart volgens dit Witboek aan marktaandeel zou moeten winnen heeft het aan marktaandeel (zeker tegenover vervoer over de weg) verloren. Dat betekent dat voorwaarden voor duurzaam binnenvaartvervoer niet aanwezig zijn. Daar zou wat de ASV betreft zeker rekening mee moeten worden gehouden

Het doel van de bijeenkomst
Het doel van de bijeenkomst is: Meer inzicht krijgen in concrete, kosteneffectieve (innovatie) maatregelen om de reductie van emissies naar lucht in de scheepvaart de komende jaren op de meest kosteneffectieve wijze te verminderen;

De ASV wil erop wijzen dat er, ook in deze doelstelling, uitgegaan wordt van een “status quo” waarbij “maatregelen” de zaak zouden kunnen verbeteren. Hierbij wordt geheel voorbijgegaan aan het feit dat er al enige jaren juist maatregelen getroffen zijn die de zaak verslechteren. Dat zal in de nabije toekomst nog een veel grotere rol gaan spelen waarbij een heel groot deel van de binnenvaartvloot verdwijnt en er geen deur-tot-deur vervoer over water meer mogelijk zal zijn. Hoe duurzaam is dat? Wij vragen ons af waarom dat feit (alom bekend) niet meegenomen wordt? Het feit bijvoorbeeld, zoals erkend in het rondetafelgesprek Markt en Beprijzing, dat (CCR/CESNI) regelgeving zorgt voor zinloze investeringen maakt dat schippers niet in andere zaken, zoals vergroening, kunnen investeren. Je kunt je euro nu eenmaal maar één keer uitgeven. Wij stellen als maatregel voor de zinloze eisen aan schepen op te heffen zodat schippers kunnen investeren in dat wat er werkelijk toe doet. (zie de ASV site bij de CCR eisen)

Reactie ASV op de gestelde deelvragen
Wat zijn de technologische mogelijkheden voor vergroening op de korte termijn? Zaken die in de komende jaren toegepast kunnen worden? Hoe gaan we bijvoorbeeld om met oude schepen (sloop/opkoop).

Hoe kan het dat men er vanuit gaat dat oudere schepen DUS vervuilend zouden zijn? Het duurzame aan binnenvaartschepen is juist dat men ze doorgaans goed onderhoudt waardoor ze vele decennia als productiemiddel dienst doen. Daarbij worden de schepen continu aangepast zoals bijvoorbeeld door het plaatsen van een nieuwe motor waarbij men op dat moment aan de dan geldende eisen moet voldoen. Hoe kan men aannemen dat sloop van dit soort schepen goed zou zijn voor het milieu?

Bovendien lijkt het erop dat men vindt dat vrachtwagens met een heel korte levensduur een voorsprong zouden hebben op de binnenvaart, alleen vanwege een jongere motor. Is dit niet wat erg kortzichtig gedacht? Ook fabricage van vrachtwagen/motoren/ en schepen kost natuurlijk veel energie en grondstoffen. Zoals ook het halen van casco’s uit bijvoorbeeld China meegerekend zou moeten worden met de milieubelasting.Het lijkt erop dat het opkopen of slopen van oude schepen als oplossing gezien wordt. Waarom is dat? Oude schepen zijn net als oude gebouwen. Als het fundament goed is en ze voorzien in een behoefte dan moet je kijken op welke manier die schepen kunnen voldoen aan de hedendaagse eisen. Die oude schepen zijn niet altijd kleine schepen maar kleine schepen zijn wel altijd oud. Ergo; hiermee wordt de binnenvaartvloot kleine schepen vervangen door vrachtwagens. Is dat beter voor het milieu, het fileprobleem, de verladers die geen keus meer hebben? Nieuwbouw in kleine schepen blijkt onbetaalbaar dus dat is geen optie, zeker niet voor de internationale vaart. Het effect zal zijn dat men de diversiteit van de binnenvaartvloot aantast en daarmee tast men de waarde aan van dit vervoersmiddel voor een verlader. Wij zeggen: bescherm wat waardevol is, ook dat is duurzaamheid!

Technische mogelijkheden:
Het valt ons op dat alternatieven die door schippers zelf omarmd worden zoals gebruik van zonnepanelen, windenergie en dergelijke niet erkend lijken te worden als zijnde zinvol (green deal/ korting op havengelden etc.) dat is niet echt stimulerend. Verder zijn schippers ook wat sceptischer geworden wat betreft de resultaten van diverse nieuwe technologieën. Zo hebben veel schippers een “milieuvriendelijke”(en dure!) CCR2 motor die helemaal niet werkelijk milieuvriendelijker blijkt te zijn. LNG is voor veel schepen niet haalbaar en bovendien worden er inmiddels vragen gesteld over de milieuvoordelen van LNG en GTL. De schippers willen echt wel vergroenen, maar het moet wel zinvol zijn.

Wat zijn de financieringsmogelijkheden en onmogelijkheden voor vergroening van de scheepvaart? Welke subsidies zijn op dit moment beschikbaar, wat is de onrendabele top, wat kunnen banken betekenen en wat kan het Rijk betekenen in termen van financiering?

Het rondetafelgesprek “Markt en Beprijzing” heeft het inzicht opgeleverd dat alle partijen het erover eens zijn dat de economische situatie vergroening tegenhoudt:

• verladers weigeren meer te betalen voor vergroende schepen
• als verladers wel betalen steken bevrachters het verschil in hun zak
• de hele vervoersmarkt is ongezond waardoor de schipper beneden kostprijs vaart en dus niet zal vergroenen (zie het rondetafelgesprek Markt en Beprijzing)
• Er is geen vertrouwen in de toekomst zeker niet voor de oudere/kleinere schepen: men wil/kan/durft niet te investeren want het is weggegooid geld.

Er moet dus iets aan die ongezonde markt gedaan worden waarbij een meer transparante markt kan zorgen voor een meer gezonde markt, en daarbij tegelijkertijd zorgt voor minder milieubelasting door minder leegvaart (zie Markt en Beprijzing: AGORA).

Subsidies: Schippers vragen niet om subsidies, in ieder geval niet als enige oplossing. De binnenvaart moet een gezonde bedrijfstak worden met toekomstperspectief, en over een binnenvaartvloot beschikken die aan alle soorten vragen kan voldoen. Dan wil en durft men weer te investeren. Maar de diversiteit van de vloot is nu al erg aangetast en dat betekent dat, omdat er zoveel kleine schepen verdwenen zijn, verladers gedwongen worden andere keuzes te maken, dat geeft een sneeuwbaleffect: minder schepen zorgt voor minder werk in bepaalde categorieën (scheepsgroottes) want de verlader wil vervoerszekerheid. Dus minder toekomstperspectief, betekent minder investeringen. Deze negatieve spiraal zou doorbroken moeten worden.

Financiering van “vergroening”. Financiering middels derden (overheid/banken etc) is een mogelijkheid, maar de zaken moet ook terugbetaald kunnen worden. In de huidige situatie is dat voor veel schippers niet mogelijk.
Er is geen vertrouwen in de toekomst zeker niet voor de oudere/kleinere schepen: men wil/kan/durft niet te investeren want het is weggegooid geld. Schippers kunnen nauwelijks met “eigen geld” investeren want de CCR/ CESNI eisen dwingen schippers constant te investeren in zaken die ze niet zelf kiezen en veroorzaken daarmee het feit dat er dus niet meer geïnvesteerd kan worden in vergroenen.

Nota bene: regeerakkoord vergeet de gevolgen van het uit de vaart nemen van 2.600 binnenvaartschepen
Er wordt vaak verwezen naar “de sector” die dit op moet lossen. “de sector” bestaat natuurlijk niet als een handelend orgaan. Het zijn individuen en organisaties die ieder als ondernemer moeten bepalen wat goed is en wat (on)mogelijk is. Ondertussen wordt de sector aan één stuk door geconfronteerd met zaken die men van buitenaf oplegt en waar de schipper geen invloed op heeft maar waar hij wel mee om moet zien te gaan. We denken naast de CCR/CESNI regelgeving (alleen de geluidseisen zorgen al voor een afname van 2.600 schepen) aan exorbitante boetes, en het constant opwerpen van drempels voor de binnenvaart wat nautisch/technische zaken betreft.
Het feit dat er geen personeel meer te vinden is in de binnenvaartsector, dat varende ouders hun kinderen het beroep afraden betekent dat het vertrouwen in de sector is verdwenen en er snel iets gedaan moet worden om het tij te keren. Zonder binnenvaart ook geen schone binnenvaart.

Daarnaast worden wij geconfronteerd met o.i. onbegrijpelijke zaken. Hoe kan een jacht enorme sterke motoren inbouwen waarmee men er binnen enkele uren honderden liters brandstof doorheen jaagt zonder dat daar iemand mee zit terwijl een bedrijf dat zijn nut heeft bewezen aan de samenleving gedwongen wordt te stoppen vanwege onmogelijke (milieu)eisen?

Conclusie:
U kunt ervoor zorgen dat binnen enkele jaren er door regelgeving alleen nog heel schone schepen varen. Dat lijkt prima, maar als daarmee de binnenvaartvloot gedecimeerd is en de rest van het goederenvervoer over de weg gaat dan mag u zich niet rijk rekenen. Er is ons alles aan gelegen een mooi groene binnenvaartvloot te hebben, maar we willen wel in de mogelijkheid gesteld worden dat ook te doen. We gaan hierover graag in overleg.

De ASV wenst u een interessant rondetafelgesprek toe.